Śladami cystersów
20 września 2003 r., w Pelplinie, w przeddzień III Jarmarku Cysterskiego, w refektarzu Collegium Marianum miała miejsce konferencja „Koncepcja programowa i promocyjna działania Szlaku Cystersów na terenie Polski”. Spotkanie zainicjowało Starostwo Powiatowe w Tczewie, na którego zaproszenie przybyli między innymi przedstawiciele Polskiej Kongregacji Cystersów, Zespołu Badań nad Historią i Kulturą Cystersów w Polsce, zainteresowanych tematem samorządów gminnych i powiatowych, na terenie których leżą obecne i dawne opactwa cysterskie oraz stowarzyszeń turystycznych. Przedmiotem spotkania było zebranie dotychczasowych doświadczeń zainteresowanych Szlakiem Cysterskim w Polsce stron oraz wypracowanie wspólnego stanowiska dotyczącego koncepcji programowej i promocyjnej Szlaku na terenie Polski.
W konferencji udział wzięli:
1. O. Cist.dr Eustachy G. Kocik –Prezes Polskiej Kongregacji Cystersów Opat Wąchocki,
2. O. Cist. Bernard A. Grenz z Oliwy,
3. Prof. dr hab. Andrzej M. Wyrwa – Kierownik Zespołu Badań nad Historią i Kulturą Cystersów w Polsce Instytutu Historii UAM w Poznaniu,
4. Prof. dr hab. Ewa Łużyniecka – Politechnika Wrocławska,
5. Dr Dariusz Dekański – Instytut Historii UG,
6. Edward Imiela - Starostwo Powiatowe w Starachowicach,
7. Andrzej Wieczorek – Starostwo Powiatowe w Wągrowcu,
8. Przemysław Majchrzak – Wójt Gminy Wągrowiec,
9.Marek Modrzejewski – Starosta Tczewski,
10.Andrzej Stanuch – Burmistrz Pelplina,
11.Jerzy Cisewski – Prezes „Kociewskiej Więźby”, Radny Powiatu Tczewskiego,
12.Dariusz Bujakowski – Polskie Towarzystwo Historyczne, Grudziądz
13.Ks. Tomasz Patoka – dyrektor Collegium Marianum w Pelplinie,
14.Piotr Kończewski – Prezes Stowarzyszenia Inicjatyw Turystycznych TRAMP - Tczew,
15.Teresa Świercz, Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Pocysterskiego, Bierzwnik,
16. Barbara Stolpiak, UAM w Poznaniu,
17.Agnieszka Redlak, Urząd Gminy Bierzwnik,
18. Roman Talaga, Gmina Morzeszczyn,
19.Patryk Demski, Wydział Promocji UGiM Pelplin,
20. Mariusz Śledź, Dyrektor SP w Małych Walichnowach,
21.Richard Geck, Dyrektor Szkoły w Grafling /Dolna Bawaria/,
22.Alicja Słyszewska – przewodnicząca komitetu organizacyjnego Jarmarku Cysterskiego w Pelplinie.
Prof. dr hab. A.M. Wyrwa zaprezentował zebranym ideę, koncepcję i założenia programowe Szlaku Cysterskiego w Europie oraz w Polsce. Stanowisko Polskiej Kongregacji Cystersów dotyczące możliwości realizacji „duchowej” strony Szlaku przedstawił Prezes Polskiej Kongregacji Cystersów O. Cist. dr E. Kocik.
Opracowanie Pętli Łekneńsko – Wągrowieckiej (Wielkopolska) Szlaku omówił Andrzej Wieczorek a zagospodarowanie Pętli Kieleckiej (Małopolska) – Edward Imiela O działaniach promocyjnych Starostwa Powiatowego w Tczewie związanych z zachowaniem i pomnażaniem dziedzictwa kulturowego cystersów pelplińskich (Pomorze) mówił Jerzy Cisewski natomiast o inicjatywach lokalnych i kontaktach zagranicznych gmin cysterskich – Agnieszka Redlak i Barbara Stolpiak z pocysterskiej Gminy Bierzwnik (Zachodniopomorskie). Przykłady opracowań dotyczących pierwszych prób zagospodarowania Szlaku Cysterskiego na terenie Śląska oraz współczesne projekty, możliwości i potrzeby przystosowania obiektów cysterskich do potrzeb turystycznych przedstawiła zebranym prof. dr hab.inż. Ewa Łużyniecka z wydziału architektury Politechniki Wrocławskiej. Zebrani dyskutowali o tym:
1. Jakie są wspólne cele wszystkich zainteresowanych Szlakiem Cysterskiego Polsce stron, które biorą udział w konferencji?
2. Co jest możliwe do zrealizowania w najbliższej przyszłości i jakimi środkami to uczynić?
3. Jaki skład powinna mieć Rada Szlaku Cysterskiego w Polsce powołana przy Prezesie Polskiej Kongregacji Cystersów, jakie posiadać kompetencje i czym powinna się zająć?
4. Jak zorganizować właściwy obieg informacji pomiędzy zainteresowanymi stronami Szlaku?
5. W jaki sposób zapewnić skuteczną promocję wydawniczą, medialną, internetową?
Ostatecznym i najbardziej wymiernym efektem spotkania stało się powołanie Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce działającej przy Prezesie Polskiej Kongregacji Cystersów (O.Cist. Eustachy G. Kocik, opat z Wąchocka) w składzie:
1. Prof. dr hab. Andrzej M.Wyrwa (UAM w Poznaniu) – Przewodniczący
2. Alicja Słyszewska (Starostwo Powiatowe w Tczewie) – Sekretarz
Członkowie:
3. Prof. dr hab. Ewa Łużyniecka ( Politechnika Wrocławska)
4. Dr Dariusz Dekański (Instytut Historii UG)
5. Edward Imiela ( Starostwo Powiatowe w Starachowicach)
6. Przemysław Majchrzak (Urząd Gminy w Wągrowcu)
7. Teresa Świercz (Stowarzyszenie Ochrony Dziedzictwa Pocysterskiego, Bierzwnik)
8. O.Cist. Bernard A. Grenz ( Przeorat - Oliwa)
9. Wytypowany reprezentant Opactwa Cysterskiego w Mogile.
Głównym zadaniem Rady Szlaku, której powierzono zadanie wypracowania szczegółowej koncepcji programowej i promocyjnej działania Szlaku Cysterskiego w Polsce, miało się stać integrowanie różnorodnych inicjatyw lokalnych oraz inicjowanie działań ponadlokalnych; reprezentowanie interesów stron dotyczących utrwalania dziedzictwa kulturowego cystersów oraz rozwijania kultury materialnej i duchowej w różnorodnych formach; trzymanie pieczy nad merytoryczną stroną wydawnictw związanych ze Szlakiem, dbanie o właściwy przebieg informacji oraz promocję Szlaku.
Temu, jak ważne i brzemienne w skutkach było spotkanie 20 września w Pelplinie oraz powołanie Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce należy się odrębne opracowanie, wybiegające daleko poza ramy niniejszego omówienia.
W Pelplinie sformułowano najważniejsze wytyczne do dalszych działań związanych z dziedzictwem cysterskim i pocystersk im z terenu całej Polski:
1. Konieczne są różnorodne inicjatywy lokalne „ożywienia” Szlaku Cystersów w Polsce, jednakże niezbędne równoległe działania obejmujące obszar tzw. ”Pętli” i całości Szlaku (np. wspólna mapa, ogólnopolski przewodnik, album o opactwach na terenie całej Polski itp.).
2. Niezbędne jest z ałożenie strony www. Szlak Cysterski.
3. Trzeba podjąć działania w kierunku jednolitego oznakowania Szlaku tam, gdzie jest to możliwe, w postaci wcześniej opracowanych tras.
4. Należy zadbać o mapy i różnego rodzaju wydawnictwa związane z dziedzictwem duchowym i materialnym cystersów oraz konieczne oznakowanie ich logo Szlaku w Polsce i Europie, z przekładem na język niemiecki i angielski.
5. Trzeba odnowić kontakty filiacyjne z macierzami z terenu całej Europy, zgodnie z dawnymi zasadami cystersów, co ożywić powinno turystykę.
6. Koniecznie powinno zadbać się o infrastrukturę sanitarną i bazę noclegową na terenie dawnych i działających współcześnie opactw cysterskich.
8. Należy zwrócić się w najbliższym czasie do Fundacji Kultury (strona naukowa – prof. A. M. Wyrwa) oraz Krajowej Organizacji Turystycznej (strona samorządowa – Starosta Tczewski M. Modrzejewski) z informacją o utworzeniu i inicjatywach Rady Szlaku oraz zapytaniem o możliwość zdobycia z tych źródeł środków na powyżej wskazane działania.
9. Wskazane byłoby zorganizowanie spotkania wszystkich użytkowników opactw i gospodarzy obiektów pocysterskich celem włączenia w nurt działań ożywiających Szlak Cystersów w Polsce na terenie całej Polski.
Realizacja wielu ze wskazanych w 2003r. w Pelplinie pomysłów przyczyniła się już bardzo do promocji polskiego odgałęzienia szlaku łącząc narody i kraje europejskie w kultywowaniu i pogłębianiu wiedzy o wspólnych korzeniach naszej tożsamości kulturowej.
Program III Jarmarku Cysterskiego w Pelplinie był zbliżony do poprzednich (Msza Św. w Bazylice Katedralnej celebrowana przez J.E. Biskupa Pelplińskiego wraz z Prezesem Polskiej Kongregacji Cystersów, przemarsz średniowiecznego korowodu przez miasto, prezentacje historyczne młodzieży szkół i placówek oświatowych Powiatu Tczewskiego).
