VIII Jarmarkowi Cysterskiemu w Pelplinie towarzyszyło ogólnopolskie przedsięwzięcie - czwarte już Forum Gmin Cysterskich, Właścicieli Obiektów Cysterskich i Pocysterskich, odbywającym się w dniach 20-24 września 2008r. na terenie dawnego opactwa cysterskiego w Pelplinie oraz kilku innych ważnych miejscach Pętli Pomorskiej Szlaku Cysterskiego.
Przewodni temat Forum stanowiło współdziałanie podmiotów organizujących i promujących szlak cysterski w Polsce w kontekście kształtowania międzynarodowej płaszczyzny współpracy w ramach programu europejskich dróg kulturowych. IV Forum swoją obecnością zaszczycili przedstawiciele Zakonu Cystersów na czele z Opatem Prezesem Polskiej Kongregacji Cystersów o. dr Piotrem Chojnackim, Rada Koordynacyjna Szlaku Cysterskiego z jej przewodniczącym prof. Andrzejem M. Wyrwą, przedstawiciele gmin cysterskich z prezesem Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich Jerzym Bakiewiczem; reprezentanci właścicieli obiektów cysterskich i pocysterskich, jak też stowarzyszeń zorganizowanych wokół nich oraz podmiotów zachowujących dziedzictwo cysterskie i promujące szlak cysterski na terenie Polski wraz z organizatorami turystyki kulturowej i pielgrzymkowej. W kontekście założeń programowych oraz dotychczasowych kontaktów na płaszczyźnie europejskiej, niezwykle ważnym podczas IV Forum w Pelplinie stał się udział gości zza granicy - ks. dra G.Kalckert, oficjalnego przedstawiciela Europejskiej Karty Opactw i Miejsc Cysterskich (wraz z p. Marią Wolters) oraz prezesa Stowarzyszenia Klasztorów Meklemburgii, Pastora G.Rein (wraz z małżonką) z Bad Doberan.
IV Forum wpisało się w program VIII Jarmarku Cysterskiego w Pelplinie oraz Inauguracji Europejskich Dni Dziedzictwa w województwie pomorskim.
Uczestnicy Forum zatem nie tylko zwiedzili historyczne obiekty dawnego opactwa… Już w sobotę wzięli udział w uroczystym obiedzie z J.E. ks. Biskupem Janem B. Szlagą (w refektarzu letnim - WSD) i otwarciu wystawy „Klasztory Meklemburgii” w klasztornych krużgankach oraz pikniku „Cysterskie złoto” i II Przeglądzie zespołów muzyki dawnej w Bazylice Katedralnej. Wieczorem integrowali się podczas historycznej biesiady w pocysterskim refektarzu zimowym (w Collegium Marianum).Wielki Mistrz Jacenty Ordowski wraz ze swoją drużyną przypomniał dawne tradycje i obyczaje rycerskie zabawiając uczestników zasiadłych przy ławach obfito zastawionych jadłem i napitkiem. Potem goście „Nocą dali się poprowadzić aniołom” (po Katedrze) oraz wysłuchali koncertu organowego.
Kolejnego dnia (niedziela) zwiedzili Muzeum Diecezjalnego oraz uczestniczyli w uroczystej Liturgii duchowo inaugurującej wszystkie trzy ważne przedsięwzięcia splatające się w jedno w tym dniu: IV Forum Gmin Cysterskich, VIII Jarmark Cysterski oraz Europejskie Dni Dziedzictwa Województwa Pomorskiego.
W Auli WSD uczestnicy IV Forum wraz z Marszałkiem B. Borusewiczem i gośćmi zza granicy spotkali się z posłami oraz włodarzami województwa pomorskiego, powiatu tczewskiego, miasta i gminy Pelplin oraz gmin Pomorskiej Pętli Szlaku Cysterskiego. Była to część programu, w czasie której dokonano oficjalnej inauguracji Europejskich Dni Dziedzictwa Województwa Pomorskiego Głos zabrali m. in. poseł Jan Kulas, marszałek województwa pomorskiego Leszek Czarnobaj, starosta tczewski Witold Sosnowski oraz burmistrz Pelplina Andrzej Stanuch, który oficjalnie powitał wszystkich obecnych. Działania organizacyjne i promocyjne Pomorskiego Szlaku Cysterskiego zaprezentowała Marta Chełkowska, dyrektor Departamentu Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
Po wspólnym obiedzie uczestnicy Forum i goście wzięli udział w przemarszu przez miasto i historycznym rozpoczęciu VIII Jarmarku Cysterskiego (przed Collegium Marianum), kiedy to władzę nad miastem przejął książę Mestwin (Jacek Ordowski). Zobaczyli inscenizacje historyczne z dziejów opactwa pelplińskiego zaprezentowane przez młodzież szkół ponadgimnazjalnych powiatu tczewskiego; wystawy dawnych rzemiosł oraz regionalnej twórczości ludowej; turniej petanque (gry cysterskiej) i wielu innych atrakcji jarmarcznych. Jako, że dzień był raczej chłodny, wielkim zainteresowaniem cieszyły się miody pitne i inne grzańce, którym nie ustępowało w smaku miejscowe jadło oraz okolicznościowe pamiątki i gadżety na straganach. Akcentem kończącym Jarmark na placu przed Katedrą była inscenizacja śmierci Wielkiego Mistrza Ulryka von Jungingena pod Grunwaldem w wykonaniu bractw rycerskich z Bydgoszczy, Zakroczymia, Radzynia Chełmińskiego i Malborka, pod przewodnictwem reżysera przedsięwzięcia Jacka Ordowskiego, Honorowego Miecznika Zamku Golubskiego (który tym razem wcielił się w Wielkiego Mistrza Księstwa Krzyżackiego).
Jeszcze w godzinach południowych uczestnicy IV Forum spotkali się ponownie w Auli WSD, by tym razem zaprezentować działania różnych podmiotów organizujących szlak cysterski na terenie Polski i w Europie: Europejskiej Karty Opactw i Miejsc Cysterskich (ks. G. Kalckert), Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce (prof. Andrzej M. Wyrwa i prof. E. Łużyniecka) oraz Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich (Jerzy Bakiewicz). Alicja Słyszewska, przewodnicząca komitetu organizacyjnego IV Forum, sekretarz Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego przedstawiła projekt „Deklaracji współpracy europejskich podmiotów ukierunkowanych na zachowanie dziedzictwa cysterskiego”, który podpisany został przez O. Opata Prezesa Polskiej Kongregacji Cystersów dra P. Chojnackiego, ks. G. Kalckert – w imieniu Prezydenta Europejskiej Karty Opactw i Miejsc Cysterskich oraz P.G.Rein, Prezesa Stowarzyszenia Klasztorów Meklemburgii, prof.A.Wyrwę, Przewodniczącego Rady Koordynacyjnej Szlaku Cysterskiego w Polsce oraz Jerzego Bakiewicza, Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Gmin Cysterskich.
Podczas kolejnych spotkań wieczornych IV Forum zaprezentowana została m.in. „Koncepcja rozwoju produktu turystycznego na przykładzie Pomorskiego Szlaku Cysterskiego”; działania klasztorów cysterskich pod kątem przyjmowania turystów i pielgrzymów; problemy właścicieli obiektów pocysterskich związane z ich renowacja, utrzymaniem oraz infrastrukturą turystyczną; omówiono najnowsze projekty rozwijające szlak cysterski w Polsce.
W ciągu dwóch dni uczestnicy Forum zwiedzali ważne obiekty Pomorskiego Szlaku Cysterskiego: Sanktuarium w Byszewie, Kolegiatę w Koronowie; dawny klasztoru cysterek w Żarnowcu oraz jego patronalny kościół w Pucku; dawny klasztor oliwski oraz jego kościół w Starzynie i Sanktuarium w Łęgowie.
Bardzo liczny udział w całym pięciodniowym przedsięwzięciu reprezentantów różnorodnych podmiotów włączających się w zachowanie dziedzictwa cysterskiego oraz organizację i promocję szlaku cysterskiego w Polsce daje obraz zainteresowania tematem. Jest wyrazem potrzeby kontynuacji działań, zainicjowanych przed laty przez Radę Koordynacyjną Szlaku Cysterskiego w Polsce, z których wyrosło też Ogólnopolskie Stowarzyszenie Gmin Cysterskich w Polsce. Niezmiernie ważna staje się realizacja tej idei w kontekście rozwijającej się współpracy z innymi podmiotami europejskimi wyrażona w podpisanej 22 września 2008 r. w Pelplinie „Deklaracji współpracy”.
