W trzeci weekend września, w dniach 15 – 16 września 2012 r. (sobota, niedziela), na terenie dawnego klasztoru cysterskiego w Pelplinie, odbył się XII Jarmark Cysterski.
Pierwszy dzień Jarmarku rozpoczął w Bibliotece Diecezjalnej im. Bp. Jana Bernarda Szlagi, w której odbyła się promocja monografii prof. dr hab. inż. E. Łużynieckiej "Pelplin-Doberan". Nowością natomiast na tegorocznym Jarmarku Cysterskim były warsztaty dla młodzieży zorganizowane pod tajemniczym hasłem "Dzień w Dawnym opactwie Cysterskim". Podczas warsztatów młodzież mogła spróbować sił w pięciu grupach tematycznych: MUZYKA DAWNA I TANIEC, ETOS RYCERSKI, SKRYPTORIUM, CYSTERSI - ŻYCIE DAWNIEJ I DZIŚ oraz ARCHITEKTURA CYSTERSKA.
Każda z grup cieszyła się ogromnym zainteresowaniem, niemniej jednak największe tłumy młodych ludzi zechciało podszkolić swój warsztat piśmienniczy
w Skryptorium, które stacjonowało w kapitularzu katedralnym. Tłumy turystów przez cały weekend miały okazję zakosztować pisania piórem gęsim, po czym każdy uczestnik warsztatów otrzymał pamiątkowy certyfikat. Jarmark Cysterski to wiele zabaw i konkursów przygotowanych specjalnie z myślą o jego uczestnikach. Dzieci i młodzież uczestniczyli w biegu cysterskim, turnieju rycerskim dla żaków o miecz Starosty Powiatu Tczewskiego, spektaklu historycznym: W nowicjacie u krzyżaków, turniej plebejskim dla publiczności oraz turnieju rycerskim konnym.Tradycyjnie odbył się również piknik "Cysterskie złoto", w którym gości jarmarku częstowano pyszną szarlotką, powidłami oraz innymi smakowitościami.
W ramach Jarmarku ponownie odbył się także dwudniowy spływ rzeką Wierzycą. W tym roku licznie zgromadzeni goście mogli podziwiać w Pelplinie bogatą ofertę wyrobów rzemieślniczych z terenu całej Polski. W tegorocznym Jarmarku Cysterskim swoje szczególne miejsce mieli Kociewiacy. W godzinach popołudniowych w Bazylice Katedralnej Ks. Infułat Stanisław Grunt przewodniczył Mszy Świętej koncelebrowanej w intencji pomyślności Kociewia i Kociewiaków, po której udano się na paradę Kociewiaków, Zespołów Muzyki Dawnej i rycerstwa. O godzinie 18:00 w Katedrze tradycyjnie uczestniczono w VI Przeglądzie Zespołów Muzyki Dawnej.
W godzinach wieczornych przed gmachem Collegium Marianum odbyło się biesiadne spotkanie kociewiaków z udziałem zespołów JORDAN I AJAGORE, na którym do późnych godzin wieczornych rozbrzmiewały rytmy kociewskiego reggae. z kolei XIV-wieczny Refektarz Collegium Marianum wypełnił się gośćmi przybyłymi na coroczną Biesiadę, która
w tym roku nawiązywała do tematyki szlacheckiej. Główną atrakcją tegorocznej biesiady był występ jedynego w Polsce cytrzysty. O godzinie 22:00 goście biesiady oraz uczestnicy biesiadnego spotkania kociewiaków spotkali się na placu przy katedrze, aby wspólnie podziwiać imponujące Fireshow.
Drugi dzień jarmarku rozpoczął się w Krużgankach katedralnych, gdzie odbył się finisaż wystawy fotograficznej "Jan Paweł II Piaseczno - Pelplin - Watykan".
O godzinie 10:00 w Bazylice Katedralnej Ks. Infułat Tadeusz Brzeziński przewodniczył Mszy Świętej z udziałem uczestników jarmarku, po której odbył się koncert finałowy VI Przeglądu Zespołów Muzyki Dawnej. O godzinie 13:30 tradycyjnie ulicami Pelplina przemaszerował średniowieczny korowód, któremu przewodniczyli władze Pelplina oraz główni organizatorzy. Na rondzie przy Urzędzie Miasta i Gminy odegrano hejnał Pelplina i przekazano klucze do miasta Księciu Mestwinowi. Powitano uczestników XII Jarmarku Cysterskiego po czym przemaszerowano na teren Dawnego opactwa Cysterskiego, gdzie odbywały się główne uroczystości. O godzinie 14:15 młodzież ze szkół ponadgimnazjalnych powiatu tczewskiego brała udział w spektaklu historyczno-edukacyjnym "Jako w niebie tak i..." w reżyserii Jacentego Ordowskiego.
W godzinach popołudniowych odbyły się turnieje i rozrywki, między innymi rycerski turniej bojowy pieszy "O miecz Burmistrza Pelplina", prezentacja tańców dawnych, konkurs sprawności rycerskiej dla publiczności. Zwieńczeniem tegorocznego Jarmarku Cysterskiego był spektakl historyczno-kostiumowy "Misja pruska św. Brunona z Kwerfurtu".
Ponadto w programie przygotowano mnóstwo dodatkowych atrakcji odbywających się wokół Katedry. W Collegium Marianum młodzież i dzieci uczestniczyli w konkursach wiedzy o cystersach, literackim oraz plastycznym. W ogrodach WSD odbyły się rozgrywki gry cysterskiej petanque. Wspólnie poszukiwano "złotej księgi szarych mnichów". Nad rzeką Wierzycą zorganizowano zabawy ruchowe dla dzieci i młodzieży. Ogromnym zainteresowaniem cieszył się kompleks gastronomiczny "Jadło i napitki" usytuowany przy hotelu "Nad Wierzycą". Koła gospodyń wiejskich oferowały swojskie wyroby, takie jak ciasta, chleb ze smalcem i ogórki kiszone. W ciągu całego weekendu przewodnicy oprowadzali turystów bezpłatnie po Dawnym Opactwie Cysterskim. Muzeum Diecezjalne poza zwiedzaniem z przewodnikiem oferowało udział w koncertach organowych. Największym zainteresowaniem wszystkich przybyłych do Pelplina gości cieszyły się ogrody biskupie. Jarmark był jedyną okazją w ciągu roku, kiedy udostępniono je zwiedzającym.
